Advertisement
મહાકાળી માતાનું મહત્વ
પૌરાણિક મહત્વ ધરાવતું માતા મહાકાળીનું મંદિર
પાવાગઢ શક્તિપીઠ ગુજરાતના જંગલી શહેરથી 50 કિ.મી. અને ઐતિહાસિક ચાંપને નજીક આવેલું પાવરણ છે. ચોકીદાર મુખ્ય ત્રણ શક્તિ-આરા સુર પર અંબાજી, બુહચારજી અને પાવાગઢના મહાકાલી અંદરના ભગવાન ઘામ જોવામાં આવે છે. ડાપુરાણોક્ત દંતકથાવેર દક્ષ યજ્ઞમાં સતીએ પ્રાણની આહુતિના બાદ ક્રોધિત રુદ્રએ તાંડવૃત્ય કર્યું અને પોતાના સ્વને લો વિચરણ કર્યું, આ સતીના ચલાલા અવિભાજ્ય વર્ણના અને આ પ્રતિજ્ઞાની શક્તિપીઠનું સર્જન, ચાંપવાનું નજીકનું પાવાગઢ ઉપરનું સતન્ય શક્તિ. ઘણી માન્યતા છે.
.jpg)
પાવાગઢ મંદિરો સાથે પ્રતિષ્ઠિત દંતકથા:
એક દંતકથા પ્રમાણે પાવાગઢ ઉપર ચંપા ભીલનું રાજ્ય હતું.વર્ષો પહેલા પાવાગઢ – ચાંપળના પંથકમાં પતય કુળના રાજા હતા. તેઓ કાલ માતાના પરમ શિવાસકા હતા અને તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન કાળકા માતા દર નવરાત્રિના નવા દિવસે અહીં ગરબા રમવા બધા હતા. પતય કુળના છેલ્લા શાસક રાજા જયસિંહ કે જે એક વાર નવરાત્રિમાં મદિરાપાન કર્યું અને રૂપ બદલી ગરેબે રમત માતાજીને જોઈને તેમના રૂપથી મોહિત થઈ ગયા. તેમણે માતાજીનો પાલવ પકડી રાણી કહ્યું. માતાજી પતના સ્પષ્ટ સમજાવ્યા બાદ પણ રાજા જયસિંહે જીદ છોડી દો, તેથી કોપાયમાન થશે માતાજીએ કે અસલ સ્વરૂપ ધારણ કરી રાજને શ્રાપ સામે છટકું તારું સારાજ્ય નષ્ટ થયું. પતય રાજા જયસિંહ મહમદ બેગડાએ હરવી ચાંપને જીતી રાજ અને ચૂંટણી ત્યાં સામ્મ સ્થાપ્યું.
.jpg)
આકાશો વર્ષ પૂર્વે પુરાણમાં મહાર્ષિ વિશ્વામિત્ર આ સમયે વસતા હતા. આ પવિત્ર તપો જમીન પર ઉગ્ર તપસ્યા અને આરાધના દ્વારા મહર્ષિનું શ્રેષ્ઠ પદ સિદ્ધ કર્યું હતું. પોતે પણ કહ્યું છે કે, શ્રી કાલિકા માતાજીએ આપેલ નર શિવમંત્રનું અનુષ્ઠાન દ્વારા વિશ્વાજી આ મહર્ષિનું પદ પૂર્ણ સ્થાન તેને ચિરજી જણાવે છે કે આ રમણીય સૌથી ઉપરના ટોચના તેમના સ્વયમ જગતજનની માં ભકાલિકા માતાજીની સ્થાપના કરી હતી. પાવાગઢની ખૂબી છેલ્લી સાંદ્ર અર્થમાં કે અક્ષરાઈ સપાટીથી 2,730 ફૂટની ઊંચાઈ સૌથી ઉચ્ચ અને ટોચના સ્થાને શિખના ટોચે શ્રી કાલિકા માતાનું મંદિર પ્રસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે.
આ ઉપરાંત એક અન્ય દંતકથા પણ પાવાગઢ સાથે વ્યક્તિ છે. દક્ષ રાજશંકરની કથા પોતાના સત્ય પિતા દ્વારા યોજવામાં આવી હતી. ભગવાન શંકર સતીના સત્યદેહની વ્યક્તિગત દેહને પોતાના ખભા પર તાંડવ નૃત્ય કરી પ્રલયનું ઊભું કરી શકે છે. દેવોની વિનંતીથી વિષ્ણુ ભગવાને સુદર્શન ચક્ર દ્વારા સત્ય અંગોનો વિચ્છેદ કર્યો હતો. આ વીવીએદલ અંગનાઓ અને સત્તાનાઓચ્છ વિરોધી. જ્યાં અલગ અલગ 51 શક્તિપીઠ તેથી પ્રસ્થાપિત થયેલ છે. તે બધાના સતીના જમાના પગલાની આંગળીઓ પાવાગઢ ઘણી ઉપર નોંધતી હતી. તેથી અહીં તે શક્તિપીઠના નામ તરીકે પૂજાય છે. અહીં સ્થિત મંદિરમાં અંશ માતાજીના પૂતળા છે તેથી ગોખ પ્રસ્થાપિત અને કાળી તંત્રની પૂજા અર્ચના થાય છે.
રાજ્યના તમામ શહેરો સાથે આ કનેક્ટિવીટી ધરાવતું પાવાગઢઘામ
ગુજરાતના તમામ મહત્વના શહેરો સાથે પાવાગઢ માર્ગો વડે મોકલું છે. વડોદરાથી દર 30 મિનિટે પાવાગઢ જવા માટે બસ મળી રહે છે. પાવાગઢ અને પાણીદરા વચ્ચેનું અંતર માત્ર 30 માઈલનું જ છે. પાવાગઢ જોનાર લડવૈયાની સામેની તંતુનાટીના બસ સ્ટેન્ડે અંકે કરીને ઉપરમાંચી સુધી ચૂંટણી લડવા માટે રહે છે. જ્યાંથી ઉત્સાહી ઉત્સાહે તો રોપ-વે કેબલ કાર દ્વારા શિખરે તિલક કરી શકે છે. અથવા પછીના પગથિયા પગપાળાં વાહની હોઈ શકે છે. ગુજરાતીના અન્ય શક્તિપીઠની જેમ, પાવાગઢની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય આસો (ઓક્ટોબર) બધા ચૈત્રી નવરાત્રિનો ગણાય છે. આ બનેલા ભેંટમાં લાખો કલેક્ટરો માતાઓ મહાકાળ ચરણમાં શીશ નમ્રતાજીનું શરણ માંગે છે.
500 વર્ષ બાદ મંદીરનો જીર્ણોદ્ધાર
પાવાગઢમાં 121 ડોલર મૂલ્યના ખર્ચે સમગ્ર મેટલ પરિસરનો જીર્ણોદ્ધાર આવ્યો છે. વીર મંદિરમાં શિખરનું પણ છૂટ આપવામાં આવ્યું છે. શિખર ના હોવાના કારણે મંદિરની ઉપર ધજા પણ ચડાવી શકાતી ન હતી. મિલના ટ્રસ્ટીઓ દ્વારા આપવામાં આવેલ માહિતી માહિતીઓ બાદમાં પાવાગઢના મંદિરમાં ફરીથી ધજા લહેરા અને સાક્ષી PM આ ઐતિહાસિક મુલાકાત લીધી હતી.
18 જૂન આ દિવસ પાવાગઢના ઈતિહાસમાં એક સુવર્ણ અ ચૅપ પાર્ટી છે. વિવિધો માતાજીના મંદિરની ઉપર ધજા લહેરાવવામાં આવી. ઘણી સુંદર મહિલા હસ્તે ધજારોહણ યોજવામાં આવ્યું હતું.
શાબ્દિક મહત્વ:
શંકુ ધરાવતો પાવાગઢ એક યાત્રિક નામ તરીકે સ્થાનોથી મહાકાળી માના શ્રદ્ધામાં ઊંચું સ્થાન ધરાવે છે. આ પાવનકારી ભક્તિમય નવરાત્રિના તહેવારોમાં ભરોત્તર પોસ્ટ વદ અમાસ્યા પ્રદર્શન અમાવસના લડાયક પાગગઢની લડતનો સામન્ય મહિમા છે. આ સમય દરમિયાન મુસાફરી દરમિયાન પાવાગઢના મહાકાળી માં ના મંદિરની પરિક્રમા દ્વારા જીવનભરનું પુણ્યનું ભાથું સારી રીતે હોય છે.
.png)
મુખ્ય મંદિરમાં જકાલી માની મધ્યમાં સ્વરભૂ નેત્ર પ્રતિમા ઘણા છે. તે સાથે જ પૂર્વ મહાલક્ષ્મી અને બહુચરમાની પ્રતિમાઓ સામે પ્રતિદર્શન છે. અહીંથી ભદ્રકાળી માતા મંદિરે જવાની સુંદર પગદંડી છે. શ્રી લકુલીશ મંદિર પાવાગઢનું સર્વશ્રેષ્ઠ તારી રાજા આવે છે. આ મંદિરને મહાકાળી માતાના નાગરિક ભૈરવ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ મંદિરની ઉત્તરી ઉત્તરી આવી છે જે ગંગા, જમના અને સ્વચ્છ પાણીના સંગ્રહ માટે બંધાયેલ છે. આ એકાંત સુધી તંછાટીથી મૌલિયાટૂક સુધીના અનુભવી લોકેશન પ્રાચીનકાળની અંદર જાહોચીમાં પ્રતીતિ સદીતા કિલેબંધ કમલકારે, કલ્લેબંધ કમલકારે, કૃપાલાતો અને ટરીદુર્ગ ભગ્નાવશે જેથી પથર બનાવટ શક્તિ છે.
પાવાગઢનું મહત્વ પણ ઘણા લોકો અહિં ચાલતા પગેળા પણ છે અહીં ખૂબ જ સ્વતંત્રતાથી દરેકની ઈચ્છા થાય છે તો પહેલા તો અહીં પગથિયાં ચડીને પડતી હતી તો હવે તેની વ્યવસ્થા પણ પૂરી થઈ ગઈ છે તેથી હવે માતાજીના પ્રદર્શન ખૂબ જ છે. જ સરળ થઈ જવું તો એક વાર પણ પાવાગઢની અનોખીયાત્રાનો ફાયદો તો જરૂરથી લેવો જોઈએ.
.png)
પાવાગઢ: ભારત ચિહ્ન પાંચમના પાંચ રાજ્ય ગુજરાતના હાલના નજીકનો એક ડુંગર છે. આ ડુંગરની તંછાનીટીમાં ગુજરાતની એક સમયની રાજની રહેલુ ઐતિહાસિક ચાંપાની નજીક વસેલું છે તેમજ આ ડુંગરની ટોચની ટોચની મહાકાળી માતાના મંદિરને કારણે આ ગુજરાતની વિરસ્થિતિ પૂર્ણતાનું એક તીર્થળ ગણાય છે. ચૈત્રી તેમજ આસોની નવરાત્રિના નવતમ અહીં સૌથી વધુ લોકો પ્રદર્શિત કરે છે.
આશાઓલો આ મહાશક્તિ ધરાવતો કંપન એમાંથી ફાટેલા જ્વાળામુખીમાંથી આ પાવાગઢના વિસ્તારો પહેલા આવેલો હુલ્લરો ડુંગર અસ્તિત્વ ધરાવે છે. એક લોકવાયકા પણ છે કે આ પર્વ જેટલો બહારની તરફ દેખાઈ રહ્યો છે તેના કરતાં વધુ ધરતીની અંદર એટલે કે એટલો ભાગ સ્થળગોચર થાય છે તેથી તેને પાવાગઢ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
Advertisement